‘Ik ben Reinie en ik vind toneel leuk want Naima zegt dat niks moet.’ Naima lacht en roept: ‘Goed zo! Wie is de volgende?’ Het klopt, zegt ze later: ‘Moeten werkt niet bij creativiteit.’

Naima werkt bij ZID theater, een cultuurcentrum op de grens van Amsterdam West en Nieuw-West dat muren wil afbreken. Muren tussen mensen, en muren tussen kunst en stadsbewoners. ZID legt nieuwe verbindingen door middel van theater, vanuit verschillende disciplines en met mensen uit alle windrichtingen.

Vandaag, op Samen leren in de wijk-dag, maakt Naima theater met kinderen van groep zeven van de Montessorischool. Ze lokt hen uit hun tent, vraagt hen dingen te doen waar ze eigenlijk een beetje benauwd voor zijn. ‘Ik probeer ze te helpen hun eigen plek in de wereld te vinden,’ legt ze uit. ‘Ze moeten in het dagelijks leven dealen met allerlei verwachtingen, komen overal obstakels tegen. In het theater kun je leren hoe je die overwint, hoe je sterker wordt en je eigen weg kunt gaan.’ 

Jungle

Milou en Roos stappen uit de kring kinderen en lopen op elkaar af. Ze kijken elkaar recht aan. Milou: ‘Heb ik iets van je aan soms?’ Roos kijkt onverschrokken terug: ‘Nee.’ Roos loopt naar Friso. ‘Wat heb je gisteren gegeten?’ ‘Spaghetti.’ En zo voort, een parade van kleine ontmoetingen, sommige neutraal, andere agressief of juist complimenteus. ‘Leuke sokken.’ ‘Dank je!’ Alle uitlatingen zijn goed; waar het om gaat is dat de kinderen zelfbewust op elkaar aflopen en elkaar durven aankijken.

Na die lastige een-op-een ontmoetingen volgt ontspanning. De groep loopt door elkaar, als Naima klapt en ‘jungle’ roept, of ‘restaurant’ of ‘bibliotheek’, mag iedereen zich uitleven in de lichaamstaal die bij zo’n plek hoort. Bij ‘mooiste vakantieplek’ laten bijna alle kinderen zich languit op de grond vallen. Ze liggen op het strand van de zon te genieten.

Maat 40

Een volgende oefening maakt het weer spannend. Stoelen worden in twee rijen tegenover elkaar gezet, iedereen gaat zitten. Naima loopt er tussendoor, draait zich dan om en zegt, met alle ogen op haar gericht: ‘Ik ben Naima en ik houd van theater maken.’ Haar ogen glijden rustig langs de twee rijtjes kinderen. ‘Nu jullie, wie wil?’ Het duurt even voor iemand durft, maar nadat de eerste zich wiebelend en giechelend heeft voorgesteld, springt de een na de ander op om spitsroeden te lopen. Sommigen zelfs wel drie keer. ‘Hallo ik ben Friso, en ik knutsel graag met hout. Ik maak boten, ongeveer zo groot als een schoen van maat 40.’ Als Naima de kinderen uitnodigt ook te zeggen waar ze een hekel aan hebben en er iets bij te vertellen, komen er slangen, spinnen, haaien en achtbanen voorbij. Friso houdt niet van alleen zijn, Reinie niet van spreekbeurten: ‘Dan moet ik op mijn eentje voor de mensen staan.’ Ella weet nog een goed verhaal. ‘Op oudjaar had mijn hond gediarreed en toen ging mijn vriendin erin staan.’ ‘Probeer er een echt verhaal van te maken,’ zegt Naima, ‘neem de toeschouwers mee.’ Dat lukt nog niet zo best, we horen daarna vooral veel vieze voorvallen in staccatostijl.

Tafelmanieren

Toch blijken de kinderen wel degelijk een verhaal te kunnen vertellen. Ze vormen twee groepjes en krijgen een kwartier om een echt toneelstuk te bedenken en in te studeren. De hoofdpersonen zijn een deftig stel, een boef, een eenzaam mens en een waarzegster. In de hoeken van het lokaal wordt druk gesmoesd en geoefend op vechtscènes. Naima praat ondertussen in het Arabisch de moeder-vrijwilligster bij die nauwelijks Nederlands spreekt, maar volop meeleeft met de verwikkelingen op de vloer.

Groep 1 presenteert een maatschappelijk drama, dat begint met de waarzegster die het deftige stel een zware dag voorspelt. Onderweg naar huis vinden ze een zwerver op straat. ‘Waar woon je?’ ‘Hier.’ ‘Waar zijn je ouders?’ ’Dood’. ‘Kom maar met ons mee, jij kunt wel een douche gebruiken.’ Hij krijgt soep en een lesje in tafelmanieren. Als het stel even weggaat, komt de boef binnen. De zwerver bokst hem naar buiten, maar in het gevecht gaat het meubilair aan diggelen. Het deftige stel geeft hem de schuld en legt tien jaar huisarrest op. ‘Knap gedaan,’ zegt Naima, ‘er zit een mooie lijn in het verhaal.’ Die zwerver is in ieder geval een tijdje onderdak.

Drie slachtoffers

Groep 2 twee brengt een actiespektakel dat zich op verschillende plekken tegelijk afspeelt. Een klant vraagt aan de waarzegster hoe ze van haar eenzaamheid kan afkomen. Die zingt en danst de sterren van de hemel, maar vraagt vervolgens € 1000 voor een voorspelling van niks. Daar komt ruzie van. Even verderop valt iemand uit een achtbaan, een ander wordt gered door de om zich heen schietende boef en het eindigt met drie slachtoffers plat op de grond. ‘Cool!’ zegt Naima. ‘Er zit veel humor in. En mooi hoe jullie van vier stoelen een achtbaan hebben gemaakt.’ ‘Ik vond Ella een vet goeie waarzegster,’ zegt Friso.

© Liesbeth Sluiter