OORLOG, VREDE EN LAMPIONNEN
Een illustratie van een ochtend 'Samen Leren in de Wijk'
Afscheid moeten nemen van je oma, ineens niet meer de slimste van de klas zijn, plotseling op alle schermen oorlog en vluchtelingen zien – ook kinderen moeten eraan geloven. Hoe moeten ze dat verwerken? Kun je hen daarbij helpen? Bij Buurtwerkplaats Noorderhof maakt groep zes van school De Toekomst lampionnen die over oorlog en vrede gaan.

‘Kijk iedereen naar mijn kunstwerk!’ roept Bilal en houdt het pistool in de lucht dat hij van pitriet en tape in elkaar heeft geknutseld. Tasimdjan is nog bezig met de vlag die uit de loop van dat pistool zal komen. De kinderen maken lampionnen in vormen die iets met oorlog te maken hebben, maar ook met vrede. Straks schildert Bilal No War op het pistool, vertelt hij. Ook Yunal en Yassine maken een wapen met vredesboodschap. Een gebroken geweer of, zoals Yunal zegt: ‘Een kapot wapen. We maken het, slaan het met een hamer en later buigen we het weer terug.’ Meester Matisse overtuigt hen ervan dat het beter is om het geweer meteen in drie delen te maken.

GEKNAKT
De meisjes zijn minder van de wapens. Emmy en Belinaj maken een Oekraïense vlag; Chaima en Malak een wereldbol. ‘Aan de ene kant is het vrede, daar is het licht en alles is gekleurd en op de andere helft is alles zwart en geknakt,’ legt Chaima uit. Jouhaina en Chaenne maken de grootste lampion van allemaal. ‘Een duif,’ vertelt Chaenne, ‘ik denk wit, met zwarte ogen natuurlijk.’ ‘En een olijftak,’ zegt Jouhaina. Naast hen werken Safira en Aya ieder aan een boek. ‘Over Anne Frank. Ik heb er al veel over gelezen,’ zegt Safira, ‘op Google.’ Casper bekijkt Aya’s boek. ‘Jij kunt goed in 3D denken, misschien moet je architect worden?’ ‘Mijn vader heeft zelf een huis gebouwd in Marokko,’ zegt Aya blij.
Casper Oorthuys van Monsterverbond, die vanuit het Comité 4-5 mei in Amsterdam-West een Parade voor het Verzet organiseert, helpt de kinderen met de lampionnen en heeft in de vorige lessen verteld over de Tweede Wereldoorlog. Dat het lang geleden is, maar zo erg dat we het einde ervan nog steeds vieren. Ook in de klas ging het erover, zegt Matisse. ‘We hebben filmpjes en foto’s bekeken. Toen was daar ineens de oorlog in Oekraïne. Dat leeft heel erg. De kinderen komen overal en nergens vandaan, ook uit conflictgebieden. Sommigen zijn stil en verdrietig, ze willen er niet over praten. Andere vragen waarom mensen in buurlanden elkaar doodschieten. Ik probeer het begrijpelijk te maken door de vergelijking te trekken met vrienden die ergens ruzie over krijgen. Ik probeer een objectief verhaal te vertellen, ze moeten hun eigen mening vormen.’

GEPLOFT
Dat de oorlog in Oekraïne bij de kinderen leeft is onmiskenbaar. Yunal doet voor hoe op YouTube een man uit zijn wagen stapte en in de lucht schoot. ‘Met een AK-47! Die kogel kan zo uit de lucht op je hoofd vallen! Oorlog is erg, je kunt het zomaar zelf hebben.’ Yassine: ‘Ik zag een filmpje dat een soldaat met een Bazooka op een Russische auto schoot en die is geploft!’ Beide illustreren hun verhaal met vervaarlijke schiethoudingen. ‘Wapens horen bij hun belevingswereld,’ zegt Matisse. ‘Ze krijgen met Sinterklaas levensechte plastic pistolen. We proberen iets toe te voegen wat een andere boodschap uitdraagt. Daarom hebben we het over symbolen gehad als de duif en de olijftak, het gebroken geweer.’ Zijn moeder, vertelt hij later, had een mooie leus: ‘Wij voeren eenden, geen oorlog.’

INDRUKWEKKEND
Buiten schijnt de zon en binnen ook. Er wordt volop gekletst en rondgehuppeld, maar de kinderen werken ondertussen stug door. Het is niet makkelijk: het vormen van de lampionframes vergt ruimtelijk inzicht, het knippen en plakken van papier geduld en fijne motoriek, en alle kinderen lopen de plak van hun vingers te plukken. Toch hoor je er regelmatig een neuriën onder het werk, tegelijk gefocust en ontspannen.
Buurtwerkplaats Noorderhof, gelegen op een flinke lap grond aan de Sloterplas, is zelf een ontspannen plek. Het is een initiatief van kunstenaars, ontwerpers en buurtbewoners. Wie aan de poort vraagt wat er gebeurt, krijgt soms te horen: ‘Dat hangt van jou af.’ De activiteiten worden deels aangekaart door een vaste kern gebruikers, deels door iedereen met een goed idee. Ze spelen zich af op het snijvlak van maatschappij, cultuur, kunst en ambacht. Je kunt er smeden, lassen, houtbewerken, een liedjesavond organiseren, fluitles geven en in de tuin werken. Er staat een zelfgebouwd tiny house, en sinds kort ook de rijdende kunstkar van Claire van der Mee. Ze is kunstenaar, geeft kunstworkshops aan kinderen en is nu begeleider van de lampionlessen. ‘Geweldig hoe geconcentreerd de kinderen werken,’ zegt ze. ‘Dwars door alle afleiding die ze hier op de Buurtwerkplaats tegenkomen blijven ze doorwerken. Echt indrukwekkend.’

HAPPY HAPPY
Safira is al elf, de oudste van de klas. Ze is met haar moeder en zusje uit Brazilië naar Nederland gekomen. ‘Het was fijn dat we bij mijn vader gingen wonen, maar ik mis mijn oma en vriendinnen. Ik moest uh… afscheiden,’ zegt Safira. School was moeilijk in het begin. ‘Daar was ik heel slim, hier niet.’ ‘Praten en werken!’ zegt Jouhaina op strenge toon; Safira pakt braaf de plakkwast weer op.
‘Knutselen is heel erg leuk,’ vindt Malak, ‘omdat we creatief zijn.’ ‘I’m so happy happy,’ zingt Belinaj. ‘I’m so stressed out,’ zingt Yunal er tegenin, ‘want ik wil deze project snel afmaken om te presenteren wat ik heb gebouwd.’
Bilal en Tasimdjan proberen af en toe de rol van bad boys uit. Ze schelden elkaar uit voor gay, en ook Samira, stagiaire vanuit een pedagogiekopleiding, krijgt iets toegevoegd waar ze streng op moet reageren: ‘Dat woord wil ik niet meer horen!’ Maar uiteindelijk verdelen ze de taken – Bilal is knipexpert en Tasimdjan lijmexpert – en krijgt het gebroken geweer een perfecte uitvoering. ‘Wij zijn heel goed bezig,’ roept Bilal tegen niemand in het bijzonder. ‘Meester ik ga mijn brood eten, OK?’

Terwijl de kinderen hun broodtrommeltjes tevoorschijn halen, sluit Casper af. Hij vertelt dat volgende week een bijeenkomst is van alle scholen die hebben meegedaan aan Samen leren in de wijk. ‘Dan gaan alle groepen hun werk presenteren. Claire en ik gaan deze week de kast van Anne Frank maken, daar hangen we de lampionnen in en dan kunnen jullie vertellen waarom je die hebt gemaakt. We zijn ongelooflijk trots op jullie, jullie hebben zo hard gewerkt en zulke mooie dingen gemaakt. Applaus voor jezelf.’

TEKST EN FOTO © Liesbeth Sluiter